Ý nghĩa xét nghiệm tải lượng virus

Tải lượng virus là số lượng virus có trong máu hay dịch tiết của người bệnh bị virus tấn công, được tìm thấy thông qua xét nghiệm PCR hay Realtime RT-PCR. Dựa trên số lượng virus phát hiện được, các bác sĩ có cơ sở đánh giá tình trạng bệnh, lên chiến lược điều trị

Tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện được định nghĩa là khi có dưới 200 bản sao/ml máu. Điều này có ý nghĩa rằng, một người nhiễm HIV được điều trị ARV khi có tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện sẽ vừa bảo vệ sức khoẻ cho bản thân và ngăn ngừa lây nhiễm HIV truyền sang con và bạn tình.

Hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030

Từ năm 2009, chiến dịch quốc gia về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con lần đầu tiên đã được phát động trên toàn quốc nhằm đẩy mạnh cách tiếp cận toàn diện cho chương trình này. Sau đó, Bộ Y tế đã chọn tháng 6 hàng năm là Tháng cao điểm Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con để đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông và cung cấp các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Đến nay, sau 15 năm triển khai, kết quả cho thấy số trẻ em bị nhiễm HIV do lây truyền từ mẹ đã giảm, nhiều phụ nữ nhiễm HIV cũng được phát hiện sớm, điều trị kịp thời, góp phần làm giảm tỷ lệ lây nhiễm HIV trong cộng đồng.

Vai trò của thuốc kháng HIV ARV để dự phòng lây nhiễm HIV

ARV là thuốc kháng HIV (Antiretroviral drug), ARV ức chế sự nhân lên của virus, duy trì nồng độ virus trong máu ở mức thấp nhất có thể. Khi một người bị nhiễm HIV, HIV làm suy yếu hệ miễn dịch, do vậy nếu được điều trị bằng thuốc ARV, nồng độ virus trong máu thấp nên hệ miễn dịch vì thế mà không bị ảnh hưởng. Hầu hết người nhiễm HIV đang điều trị ARV hiện nay vẫn khỏe mạnh, lao động, học tập, có gia đình hạnh phúc, sinh con khỏe mạnh bình thường. Các nhà khoa học đã chứng minh rằng: một người nhiễm HIV, được điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV) và khi đạt tải lượng virus ở ngưỡng thì nguy cơ lây truyền HIV sang con và người khác là rất thấp.

Vậy một người nhiễm HIV điều trị bằng ARV sau bao lâu đạt tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện?

Hầu hết mọi người nhiễm HIV điều trị bằng ARV nếu tuân thủ điều trị tốt sẽ đạt được tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện sau từ 3 đến 6 tháng điều trị. Để biết sau khi điều trị bằng ARV có được tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện hay chưa cần phải xét nghiệm tải lượng virus định kỳ. Người nhiễm HIV khi điều trị ARV năm đầu tiên xét nghiệm tải lượng virus 2 lần (6 tháng 1 lần). Sau đó xét nghiệm tải lượng virus 12 tháng 1 lần. Xét nghiệm tải lượng virus định kỳ là rất cần thiết, không chỉ giúp để biết một người có đạt được tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện hay không mà còn giúp theo dõi hiệu quả điều trị.

“Phụ nữ nhiễm HIV - Tuân thủ điều trị dự phòng lây truyền mẹ con sớm trong giai đoạn mang thai để sinh con khỏe mạnh”

Hàng năm, Việt Nam có khoảng gần 2 triệu phụ nữ mang thai và ước tính mỗi năm ở nước ta có hơn 3.800 phụ nữ mang thai nhiễm HIV. Nếu không có can thiệp thì với tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con khoảng 30-40%, ước tính mỗi năm Việt Nam có khoảng 1.140 - 1.520 trẻ em sinh ra nhiễm HIV từ mẹ. Can thiệp bằng xét nghiệm sàng lọc sớm trong thai kỳ, điều trị thuốc dự phòng kịp thời, đầy đủ có thể giảm tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con xuống dưới 2%.

Ngoài ra, nguy cơ mẹ mang thai bị nhiễm HIV lây truyền cho con thấp khi:

- Thai phụ được xét nghiệm phát hiện HIV càng sớm càng tốt trong khi mang thai (hoặc được xét nghiệm tiền sản trước khi mang thai)

- Phụ nữ nhiễm HIV được điều trị với thuốc kháng virus ARV trong khi mang thai và chuyển dạ

- Trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV được dùng thuốc kháng virus ARV trong 4 đến 6 tuần sau khi sinh và được bú sữa thay thế.

Những biện pháp can thiệp giúp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con

Trước khi mang thai: Phụ nữ chuẩn bị mang thai cần khám tiền sản bao gồm: khám sức khỏe tổng quát (bệnh nội khoa, tiền sử bệnh lý của cả hai vợ chồng, tiền sử tiêm ngừa), khám sức khỏe sinh sản (kiểm tra cơ quan sinh dục, tầm soát các bất thường gây viêm nhiễm và sàng lọc các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục có thể ảnh hưởng đến sức khỏe bạn đời và đứa con khi mang thai như HIV, viêm gan B, giang mai…), đánh giá yếu tố di truyền. Ngoài thăm khám sức khỏe, bác sĩ còn đưa ra những lời khuyên bổ ích về chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi khoa học, giúp chị em bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, đảm bảo cơ thể khỏe mạnh sẵn sàng cho quá trình mang thai, cũng như ngăn ngừa các dị tật thai nhi như còi cọc, chậm lớn, thiếu máu, dị tật ống thần kinh…

Trong khi mang thai: Thai phụ cần được xét nghiệm đề phát hiện tình trạng nhiễm HIV càng sớm càng tốt. Bác sĩ sẽ tư vấn về dinh dưỡng khi mang thai và nuôi dưỡng trẻ sau sinh, về nguy cơ và bất lợi có thể xảy ra khi mang thai, sinh đẻ, kể cả việc nuôi dưỡng và chăm sóc trẻ sau này. Tư vấn hỗ trợ tinh thần, thực hiện các hành vi an toàn tránh để lây nhiễm HIV cho con và người xung quanh. Điều trị bằng ARV và thực hành tuân thủ điều trị thuốc ARV sớm nhất ngay sau khi phát hiện mẹ nhiễm HIV

Trong khi sinh: Đảm bảo các nguyên tắc vô khuẩn trong sản khoa. Hạn chế các thủ thuật: bấm ối, đặt điện cực, rạch màng ối sớm, mổ lấy thai khi có chỉ định sản khoa.

Sau khi sinh: Điều trị dự phòng cho trẻ nếu mẹ nhiễm HIV. Chuyển tiếp hồ sơ đến cơ sở chăm sóc và điều trị HIV để mẹ và trẻ được chăm sóc và điều trị lâu dài. Nếu muốn nuôi con bằng sữa mẹ thì người mẹ nhiễm HIV phải được điều trị bằng thuốc kháng virus ARV và đảm bảo tuân thủ điều trị tốt để đạt tải lượng virus HIV dưới ngưỡng ức chế. Trong trường hợp không thể đảm bảo điều trị thì người mẹ nhiễm HIV nên nuôi con bằng sữa thay thế.