Nuôi con bằng sữa mẹ là cách tốt nhất để cung cấp cho trẻ sơ sinh các chất dinh dưỡng cần thiết. WHO khuyến cáo cho trẻ bú sớm ngay trong vòng 1 giờ đầu sau sinh, nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời và tiếp tục cho bú kết hợp với các loại thực phẩm bổ sung dinh dưỡng cho đến khi trẻ được ít nhất 2 tuổi.

 Cho con những giọt sữa đầu tiên

Một buổi sáng tháng 7, chúng tôi đến thăm các bà mẹ tại phòng Hồi sức sau sinh, Bệnh viện Phụ sản TP Cần Thơ. Gian phòng thật yên bình, ấm cúng với hình ảnh mẹ và bé nằm gần gũi bên nhau.

Dù mới trải qua cơn “vượt cạn” nhưng chị Nguyễn Thị Mộng Kiều (23 tuổi, nhà ở phường Long Hòa, quận Bình Thủy, TP Cần Thơ) vẫn rất tươi tỉnh. Nằm sát bên chị là một bé trai kháu khỉnh, đáng yêu. Em bé vừa lim dim ngủ, vừa đưa cái miệng nhỏ xinh “nút ti” mẹ. Trò chuyện với chúng tôi, chị Kiều vui vẻ cho biết: “Hai mẹ con mới chuyển từ phòng sinh ra phòng Hồi sức khoảng 3 tiếng, bé cân nặng 3,6kg, giờ đang bú mẹ lần này là cữ thứ ba rồi đó”. Chị Kiều kể, sau khi lọt lòng, bé được cán bộ y tế bệnh viện hỗ trợ tiếp xúc “da kề da” với mẹ, có lẽ chính vì vậy mà sữa mẹ về sớm, bé được bú mẹ những giọt sữa đầu tiên. “Lúc bé nằm áp trên ngực, tôi cảm nhận bé liên tục ngọ nguậy, thỉnh thoảng như muốn chồm lên để tìm ti mẹ, khoảnh khắc ấy khiến mình cảm thấy rất vui, hạnh phúc và nhẹ nhõm, mọi mệt mỏi, đau đớn dường như giảm đi rất nhiều. Tôi cũng nghe nói sau sinh bé được bú sữa non sẽ rất tốt vì có nhiều dinh dưỡng và kháng thể” - Chị Kiều chia sẻ

Theo bác sĩ Văn Thúy Cầm - Phó Trưởng Khoa Sanh - Bệnh viện Phụ sản TP Cần Thơ, trong chuyển dạ tuyến vú của sản phụ đã có hoạt động tiết sữa để chuẩn bị sữa cho bé sắp chào đời đó là sữa non. Sữa non là chỉ có trong giai đoạn 72 giờ đầu sau sinh, tuy ít nhưng chứa hàm lượng dinh dưỡng cao, thành phần dinh dưỡng cân bằng, ngoài ra còn có nhiều kháng thể giúp kháng khuẩn.

Hiện nay để khuyến khích trẻ được bú mẹ sớm ngay sau sinh, các bệnh viện trong cả nước đã thực hiện áp dụng phương pháp “da kề da” cho bà mẹ và trẻ sơ sinh, góp phần đem lại niềm vui trọn vẹn cho mẹ và bé. Tiếp xúc da kề da có nhiều lợi ích giúp ổn định thân nhiệt, nhịp thở, nhịp tim cho bé, gắn kết tình mẫu tử và đặc biệt thúc đẩy cho bé được bú mẹ sớm, tăng tỷ lệ mẹ cho con bú và thời gian cho con bú. Khi nằm trên ngực của mẹ, bé ở rất gần với nguồn thực phẩm quý giá là sữa mẹ, bé có thể nhìn thấy và cảm nhận núm vú/quầng vú, điều này có sức hấp dẫn lớn, khuyến khích bé bú mẹ. Hơn nữa, mẹ và con tiếp xúc “da kề da” và bé càng bú nhiều thì hoóc môn oxytocin càng tăng tiết nhiều. Hoóc môn này dẫn tới một loạt biến đổi tích cực cho mẹ: rút ngắn thời gian phục hồi, giảm huyết áp, mẹ cảm thấy hạnh phúc hơn, ít rơi vào trầm cảm, sữa về nhiều, tử cung co hồi cầm máu sau sinh.

Mẹ đừng lo thiếu sữa

Bác sĩ Cầm cho biết, nuôi con bằng sữa mẹ mang lại rất nhiều lợi ích, vì sữa mẹ chứa đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho bé trong 6 tháng đầu đời, bên cạnh đó còn có tính đề kháng giúp bé chống lại bệnh tật nhiễm trùng đặc biệt là các nhiễm trùng từ đường tiêu hóa, hô hấp và da niêm. Các nhà khoa học đã chứng minh những em bé không bú mẹ có nguy cơ cao mắc các bệnh viêm đường tiêu hóa, viêm hô hấp, nhiễm trùng tai, hội chứng trẻ đột tử, béo phì, và thường có chỉ số thông minh thấp. Đối với người mẹ, cho con bú giúp tử cung co hồi nhanh chóng như trước khi có thai, giúp giảm cân, ngủ ngon hơn; cho con bú hoàn toàn và liên tục có thể xem là một biện pháp ngừa thai sau sanh (vì thường thì kinh nguyện chậm có trở lại khi cho con bú sữa mẹ). Ngoài ra, còn có tác dụng bảo vệ sức khỏe bà mẹ, giảm nguy cơ ung thư vú và ung thư buồng trứng.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Sữa mẹ đã được chứng minh giá trị dinh dưỡng và miễn dịch, là nguồn thực phẩm dinh dưỡng tự nhiên tốt nhất và không tốn kém. Tuy nhiên, khi nuôi con bằng sữa mẹ, nhiều bà mẹ vẫn còn lo lắng không biết mình có đủ sữa cho con bú hay không. Theo bác sĩ Cầm, thực ra hiếm khi mẹ không đủ sữa, chỉ có một số ít bà mẹ không thể cho con bú được vì lý do sức khỏe. Nguyên nhân thường gặp nhất làm cho lượng sữa ít là do người mẹ không cho con bú sữa mẹ thường xuyên. Một số bà mẹ những ngày đầu sau sinh, sữa về ít, sợ con không đủ sữa bú nên dặm thêm sữa công thức cho con mà không hiểu được rằng cần phải cho con bú để kích thích sữa ra nhiều. Nếu trẻ uống sữa ngoài thay thế sữa mẹ sẽ làm mẹ giảm tiết sữa, và cũng làm cho bà mẹ không đủ sữa nuôi con, có thể trẻ sẽ chọn sữa công thức mà không chịu bú mẹ.

Trong thời gian nuôi con bằng sữa mẹ, để có đủ sữa, người mẹ cần ăn uống đủ chất dinh dưỡng, ăn đa dạng các nhóm thực phẩm, không kiêng khem quá mức, uống đủ nước, nghỉ ngơi hợp lý, tránh làm việc nặng, khi con ngủ nếu được hãy cố chợp mắt, tự chăm sóc sức khỏe cho bản thân cũng chính là đang chăm sóc sức khỏe cho con bạn. Và một điều quan trọng nữa là người mẹ phải giữ tinh thần luôn thoải mái, tránh stress, tự tin về nguồn sữa mẹ, cho bú theo nhu cầu của bé, bất cứ khi nào bé đòi. Nếu đi làm trở lại sau thời gian nghỉ thai sản và vẫn tiếp tục duy trì nuôi con bằng sữa mẹ bên cạnh chế độ ăn dặm hợp lý cho bé, bà mẹ có thể vắt sữa vào những thời điểm nhất định và trữ sữa để có đủ cho bé dùng trong ngày.

Bệnh viện Phụ sản TP. Cần Thơ là một trong hai đơn vị đầu tiên của cả nước được Bộ Y tế phối hợp cùng Đại sứ quán Ireland tại Việt Nam và Dự án Alive & Thrive công nhận là “BV thực hành nuôi con bằng sữa mẹ xuất sắc”. Đây là kết quả nỗ lực của tập thể các y, bác sĩ sản nhi, với mong muốn truyền tải thông điệp đến cộng đồng: “Các bà mẹ hãy nuôi con những năm tháng đầu đời bằng chính nguồn sữa ngọt lành của mình"./.