TRUNG TÂM SÀNG LỌC-CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH CẦN THƠ
TẤT CẢ VÌ THẾ HỆ TƯƠNG LAI
I. Giới thiệu chung
Trung tâm Sàng lọc - Chẩn đoán Trước sinh và Sơ sinh thuộc Bệnh viện phụ sản thành phố Cần Thơ được thành lập vào ngày 02/7/2013. Là 1 trong 5 trung tâm sàng lọc của cả nước, Trung tâm Sàng lọc - Chẩn đoán trước sinh và sơ sinh phụ trách sàng lọc, chẩn đoán và điều trị trước sinh - sơ sinh cho người dân 12 tỉnh, thành phố thuộc khu vực đồng bằng sông Cửu Long nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu ngày càng tăng của nhân dân các tỉnh trong khu vực với mong muốn trẻ sinh ra được khỏe mạnh, không dị tật, góp phần nâng cao chất lượng dân số và sức khỏe cộng đồng.
II. Chức năng nhiệm vụ
a. Chức năng
- Trung tâm giữ vai trò chủ yếu trong chỉ đạo về chuyên môn kỹ thuật, vận hành hệ thống thu thập mẫu máu, xét nghiệm, chẩn đoán các bệnh thuộc chương trình sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh.
- Tiếp nhận, theo dõi và tư vấn điều trị (tùy khả năng) cho một số loại dị tật bẩm sinh ở giai đoạn bào thai và giai đoạn sơ sinh phát hiện được trong quá trình sàng lọc, chẩn đoán.
- Chức năng phối hợp:
+ Sở Y tế, Chi cục DS-KHHGĐ các tỉnh tham gia đề án thực hiện tuyên truyền vận động, quản lý đối tượng tại cộng đồng; chuyển tuyến kịp thời. Chi cục DS-KHHGĐ phối hợp thực hiện các dịch vụ kỹ thuật về sàng lọc và chẩn đoán trước sinh và sơ sinh.
+ Phối hợp với các chuyên ngành Sản khoa, Nhi khoa, Chẩn đoán hình ảnh, Xét nghiệm - Di truyền học, Giải phẫu bệnh lý tổ chức Hội chẩn Hội đồng chuyên môn để kết luận chẩn đoán trước sinh và sơ sinh các trường hợp bất thường
+ Phối hợp với các khoa, phòng liên quan Bệnh viện Phụ sản thành phố Cần Thơ trong việc thực hiện nhiệm vụ bệnh viện và sử dụng nguồn nhân lực của bệnh viện trong thực hiện nhiệm vụ của Trung tâm Sàng lọc.
+ Thực hiện hợp tác với các Trung tâm sàng lọc khác trong và ngoài khu vực để đẩy mạnh nghiên cứu khoa học công nghệ.
- Chức năng đào tạo:
+ Biên soạn tài liệu tập huấn, phát hành tờ rơi, tài liệu tư vấn cho gia đình và sản phụ về các vấn đề liên quan đến sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh.
+ Tổ chức tập huấn các chương trình quốc gia và quốc tế các chuyên đề liên quan đến sàng lọc chẩn đoán trước sinh và sơ sinh.
- Chức năng quản lý:
+ Xây dựng phần mềm quản lý dữ liệu cho chương trình.
+ Hiệu chỉnh phần mềm tính nguy cơ trong sàng lọc trước sinh và sơ sinh
+ Quản lý và cập nhật thông tin trên trang Web về dị tật bẩm sinh.
+ Quản lý chất lượng các kỹ thuật sàng lọc trước sinh và sơ sinh ở tất cả các tuyến.
+ Quản lý kết quả sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh để phục vụ cho công tác nghiên cứu, hồi cứu chuẩn hóa các ngưỡng đánh giá.
+ Quản lý kinh tế trong sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh.
b. Nhiệm vụ
- Trung tâm Sàng lọc - Chẩn đoán trước sinh và sơ sinh Cần Thơ thực hiện sàng lọc chẩn đoán trước sinh, sơ sinh tại khu vực 12 tỉnh, thành phố thuộc khu vực đồng bằng sông Cửu Long, đồng thời hỗ trợ mạng lưới sàng lọc của 12 tỉnh, thành phố trong khu vực (trừ tỉnh Long An).
- Cập nhật kiến thức, phát triển các kỹ thuật sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh cho cán bộ y tế tuyến dưới.
- Quản lý chất lượng sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh của tuyến dưới.
- Xây dựng quan hệ hợp tác trong nước và quốc tế để phát triển chương trình.
- Phối hợp với các Trung tâm Sàng lọc - Chẩn đoán trước sinh & sơ sinh phía Nam và phía Bắc.
- Quản lý dữ liệu.
- Tập huấn kỹ năng tư vấn cho các dị tật bẩm sinh trong chương trình.
- Phát triển trang Web, Facebook, xây dựng các sản phẩm truyền thông tuyên tuyền phổ biến chương trình sàng lọc đến các tuyến và cộng đồng.
III. Hoạt động chuyên môn
- Khám tư vấn Sàng lọc trước sinh và sơ sinh
Khám, tư vấn trước sinh và sơ sinh: do Khoa Chẩn đoán trước sinh và Khoa Sơ sinh thực hiện.
Siêu âm 3 tháng đầu đo khoảng mờ da gáy, tầm soát hội chứng Down; siêu âm 3 tháng giữa khảo sát hình thái thai nhằm mục đích tầm soát phát hiện các dị tật thai - do Khoa Chẩn đoán hình ảnh thực hiện.
- Xét nghiệm sàng lọc trước sinh
|
Tuổi thai
|
Xét nghiệm cơ bản
|
Mục tiêu sàng lọc
|
|
Lần khám thai đầu tiên
(3 tháng đầu)
|
Huyết đồ + ferritin
|
Thiếu máu thiếu sắt và Thalassemia
|
|
Glucose máu đói/ HbA1c
|
Đái tháo đường type 2
|
|
Nhóm máu (ABO, Rh)
|
Phòng ngừa truyền máu khẩn cấp
|
|
Rubella, Toxoplasma và CMV (IgG, IgM)
|
Gây dị tật thai (điếc, mù, tổn thương não…)
|
|
HBsAg
|
Nếu (+): mẹ bị nhiễm virus VG B
|
|
Ani HBs
|
Nếu (+): mẹ đã có miễn dịch với virus VGB
|
|
Giang mai (Syphilis)
|
Gây dị dạng/ chết thai
|
|
Anti-HIV
|
Mẹ (+) có thể lây virus HIV cho thai
|
|
Mọi lần khám
|
Tổng phân tích nước tiểu
|
Nhiễm trùng niệu/ tiền sản giật/ đái tháo đường
|
|
11-13w6d
|
Combined test (Double test và đo khoảng mờ gáy)
|
Tầm soát thai Trisomy 13, 18, 21
Tính nguy cơ dựa trên:
- xét nghiệm PAPP-A và Free beta hCG
- siêu âm đo NT – khoảng mờ gáy
|
|
11-13w6d
|
Sàng lọc tiền sản giật ở quý 1 thai kỳ
(nếu nguy cơ cao sử dụng aspirin dự phòng, liều 150-162 mg, uống 1 lần sau ăn tối, từ 12 – 36 tuần), uống aspirin sau 16 tuần không có hiệu quả dự phòng Tiền sản giật)
|
Sàng lọc tiền sản giật ở quý 1 thai kỳ, tính nguy cơ dựa trên các dữ liệu sau:
- Đo HA ĐM trung bình (2 tay)
- Siêu âm đo xung động mạch tử cung
- Xét nghiệm PLGF
- Xét nghiệm PAPP-A (có trong Double test)
Nên chỉ định chung với Double test để tiết kiệm chi phí PAPP-A.
|
|
14-20w6d
|
Triple test
|
Dị tật ống thần kinh hở & Trisomy 18, 21
|
|
18-22w
|
Siêu âm hình thái thai
|
Đây là giai đoạn thai nhi đã phát triển đầy đủ nên dễ phát hiện nhiều dị tật
|
|
24-28w
|
Test Dung nạp Glucose
|
Đái tháo đường thai kỳ
|
|
35-37w
|
GBS real-time PCR (chẩn đoán liên cầu khuẩn nhóm B)
|
Nếu mẹ (+): Dùng kháng sinh lúc khởi phát chuyển dạ, dự phòng nhiễm trùng sơ sinh
|
- Xét nghiệm máu khô sàng lọc sơ sinh:
+ Suy giáp bẩm sinh (TSH);
+ Thiếu men G6PD;
+ Tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh (17-OHP
+ Sàng lọc 50 bệnh Rối loạn chuyễn hóa bẩm sinh.
IV. Thế mạnh:
1. Ban Giám đốc Trung tâm:
* Giám đốc phụ trách điều hành Trung tâm: BS CKII. Nguyễn Xuân Thảo
* Phó Giám đốc Trung tâm: BS.CKII. Phạm Thị Linh
* Hộ sinh trưởng: CN. Lê Thúy Lài
2. Nhân sự tại trung tâm:
* Nhân sự: 4 (Bác sĩ: 01; CNHS: 03)
Hình tập thể TTSL-CĐTS-SS
Giám đốc Trung tâm SLCĐTS&SS BS CKII. Nguyễn Xuân Thảo
3.Trang thiết bị: Được trang bị đầy đủ các thiết bị hiện đại để phục vụ công tác sàng lọc trước sinh và sơ sinh như: máy siêu âm, hệ thống máy xét nghiệm, máy đo âm óc tai, máy đo SpO2 hiện đại.
V. Định hướng phát triển:
- Xây dựng, mở rộng hệ thống sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh tại 12 tỉnh, thành phố khu vực đồng bằng sông Cửu Long.
- Phát triển chuyên môn và chuyển giao kỹ thuật cho tuyến dưới theo sự phân công của Tổng cục DS -KHHGĐ, Sở Y tế, Bệnh viện Phụ sản thành phố Cần Thơ trong sàng lọc, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh. Cập nhật, bổ sung, triển khai các quy trình sàng lọc và chẩn đoán theo hướng dẫn của Bộ Y tế và Tổng cục Dân số - KHHGĐ.
- Triển khai được các kỹ thuật cao, chuyên sâu, đáp ứng nền y học tiên tiến hiện nay cũng như nhu cầu sàng lọc, phát hiện, tư vấn, chẩn đoán, điều trị sớm các trường hợp nguy cơ cao đảm bảo chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ và trẻ em.
- Thực hiện hợp tác trong nước và quốc tế về nghiên cứu khoa học lĩnh vực sàng lọc trước sinh và sơ sinh, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế ngang tầm hệ thống y tế các nước tiên tiến trong khu vực.
-Đẩy mạnh công tác đào tạo nhân lực và nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ y bác sĩ tại Trung tâm sàng lọc.
- Thực hiện công tác truyền thông trên các phương tiện đại chúng: Đầu tư nâng cấp trang thông tin điện tử của Trung tâm sàng lọc; Xây dựng chương trình truyền hình thông qua hệ thống tivi nội bộ, xây dựng đĩa DVD, USB; In các tờ rơi, tờ bướm, pano, áp phích tuyên truyền những thông tin hỗ trợ cần thiết đến khách hàng về lĩnh vực khám, tư vấn, sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh tại viện và cấp CCDS - KHHGĐ 12 tỉnh, thành phố đồng bằng sông Cửu Long.
- Giám sát hỗ trợ tuyến dưới về chất lượng sàng lọc tại 12 tỉnh thuộc Đề án kết hợp đẩy mạnh việc thực hiện xã hội hóa chương trình sàng lọc trước sinh và sơ sinh.