1. Thai ngoài tử cung (TNTC) là gì?

Thai ngoài tử cung là những trường hợp thai không nằm trong lòng tử cung mà nằm ở những nơi khác bên ngoài tử cung, thường gặp nhất là ở vòi trứng chiếm 95%, ngoài ra thai ngoài tử cung có thể gặp ở buồng trứng, cổ tử cung, sẹo mổ lấy thai cũ hay trong ổ bụng.

Thai ngoài tử cung chiếm tỷ lệ 1 – 3% thai kỳ, tỉ lệ này không thay đổi nhiều giữa các quốc gia trên thế giới. có nghĩa là cứ 1.000 người có thai thì sẽ có từ 1 đến 3 người có thể bị thai ngoài tử cung. Người có thai ngoài tử cung một lần thì sẽ có khả năng bị thai ngoài tử cung lại.

2. Tại sao phụ nữ khi có thai có thể bị thai ngoài tử cung?

Nguyên nhân gây TNTC là tất cả các yếu tố ngăn cản hay làm chậm trễ sự di chuyển của phôi từ nơi thụ tinh ở 1/3 ngoài vòi trứng tới buồng tử cung. Tuy nhiên, nguyên nhân gây TNTC thường không quan trọng bằng các yếu tố nguy cơ, vì đây là các yếu tố có thể ngăn chặn và phòng ngừa được. Có nhiều yếu tố nguy cơ có thể gây ra thai ngoài tử cung đứng hàng đầu là viêm nhiễm vòi trứng do nạo phá thai, viêm nhiễm vùng chậu. Các yếu tố nguy cơ khác như: tiền căn thai ngoài tử cung, hút thuốc lá, những phẫu thuật được thực hiện trước đó trên vòi trứng,…

3. Hậu quả của thai ngoài tử cung

Thai ngoài tử cung có thể vỡ bất cứ lúc nào, khi vỡ máu ồ ạt vào trong ổ bụng, người bệnh có thể bị tử vong khi chưa kịp đến bệnh viện, hoặc nếu sống được thì sẽ bị ảnh hưởng đến sức khoẻ và tương lai sản khoa về sau.

4. Làm sao để biết được có thai ngoài tử cung ?

Cho đến nay thai ngoài tử cung vẫn được biểu hiện qua 3 triệu chứng “kinh điển” sau:

· Trễ kinh: đây là biểu hiện thường gặp vì thai ngoài tử cung cũng là “thai”, người bệnh có thể nghĩ rằng mình đang có thai mà không đi khám. Điều này rất nguy hiểm, vì vậy khi có biểu hiện trễ kinh, chị em phụ nữ cần đi khám ngay.

· Rong huyết: có thể người bệnh ra huyết trước hoặc sau chu kỳ kinh bình thường nên thường bị bỏ qua. Tuy nhiên ra huyết trong thai ngoài tử cung có đặc điểm khác là lượng máu ít, bầm đen, ra rỉ rả kéo dài và không đông

· Đau bụng: đây là dấu hiệu mà thường người bệnh nào cũng có. Đau vùng bụng dưới, một bên, đau âm ỉ, thỉnh thoảng có cơn đau nhói.

- Thăm khám chẩn đoán những trường hợp thai ngoài tử cung chưa vỡ rất khó. Bác sĩ có thể sờ được có một khối u cạnh tử cung, dạng hơi dài theo chiều dài vòi trứng, giới hạn khá rõ, mật độ mềm, chạm đau. Đôi khi người bệnh có ra huyết âm đạo giống như sẩy thai.

- Định lượng β_hCG giúp chẩn đoán có thai, nhưng không thể xác định được thai ngoài tử cung.

- Siêu âm cho thấy trong lòng tử cung không có túi thai, có thể nhìn thấy khối u cạnh tử cung với echo dạng hỗn hợp, hoặc thấy được hình ảnh túi thai trong vòi trứng (nhưng rất khó thấy).

- Nội soi ổ bụng: đây là phương pháp nhanh chóng, hiện đại, có thể chẩn đoán chính xác lên tới gần 100%.

Hiện nay tại các trung tâm sản phụ khoa lớn như Bệnh Viện Phụ Sản Thành Phố Cần Thơ, kết hợp giữa định lượng β_hCG và siêu âm ngã âm đạo có thể cho chẩn đoán chính xác thai ngoài tử cung tương đương với nội soi ổ bụng.

5. Các phương pháp điều trị thai ngoài tử cung hiện nay

Hiện nay, có 2 phương pháp chính điều trị thai ngoài tử cung là phẫu thuật nội soi ổ bụng và điều trị nội khoa.

a. Phẫu thuật nội soi (mình không nói tới mổ hở vì hiện nay mổ hở chỉ thực hiện khi không có máy nội soi hoặc bệnh nhân bị choáng)

· Ưu điểm: Ít đau, sử dụng ít kháng sinh, thời gian nằm viện ngắn, phục hồi sức khỏe nhanh, trở lại với công việc thường ngày sớm, thẩm mỹ vì không để lại sẹo xấu trên bụng (vết sẹo nhỏ 0,5 – 1cm)

· Nhược điểm: Do là một cuộc phẫu thuật nên mổ nội soi có thể có một số biến chứng của phẫu thuật như: tai biến của thuốc mê, chảy máu, tổn thương các cơ quan trong bụng như ruột, bàng quang, niệu quản, trực tràng… Phẫu thuật nội soi bảo tồn tai vòi còn làm tăng nguy cơ thai ngoài tử cung ở lần sau. Cuối cùng, do sử dụng công nghệ hiện đại nên chi phí của một cuộc phẫu thuật nội soi khá cao.

b. Điều trị nội khoa: điều trị nội khoa là sử dụng thuốc (Methotrexate) để làm chết thai, sau đó cơ thể sẽ tự hấp thu khối thai (chứ không phải thuốc làm cho ra thai như một số chị em vẫn nghĩ). Điều trị nội khoa có rất nhiều ưu điểm:

· Tỉ lệ thành công cao từ 90 – 95%, tại Bệnh viện Phụ Sản Thành Phố Cần Thơ là 91%.

· Người bệnh tránh phải chịu một cuộc mổ với các tai biến có thể gặp như trên.

· Chi phí thấp (thấp hơn nhiều lần so với phẫu thuật nội soi)

Tuy nhiên, không phải người bệnh nào cũng có thể điều trị nội, người bệnh phải có đầy đủ các tiêu chuẩn sau: khối thai chưa vỡ, không có tim thai, kích thước khối thai < 4cm, chức năng gan, thận bình thường và không có chống chỉ định với Methotrexate.

6. Tình hình điều trị thai ngoài tử cung tại bệnh viện

Trong 1 năm qua, Bệnh viện Phụ Sản Thành Phố Cần Thơ đã tiếp nhận và điều trị hơn 200 trường hợp thai ngoài tử cung, tỉ lệ điều trị nội khoa đạt 70%, với tỉ lệ thành công trên 90%. Tất cả bệnh nhân được ra viện với tình trạng sức khỏe tốt, tái khám định kỳ theo đúng lịch hẹn.

Hiện nay, điều trị nội khoa thai ngoài tử cung đã có trong hướng dẫn Quốc gia về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản và cũng đã có trong phác đồ của bệnh viện. Tuy vậy, việc điều trị nội khoa thai ngoài tử cung cần được kiểm soát nghiêm ngặt, chỉ được thực hiện ở các cơ sở chuyên khoa bởi các cán bộ y tế có trình độ và kinh nghiệm. Mặt khác người bệnh phải có đầy đủ tiêu chuẩn như đã nêu ở trên, đồng ý điều trị và phải tuân thủ đúng theo phác đồ.

7. Một số lời khuyên cho chị em phụ nữ trong độ tuổi sinh sản

TNTC là một bệnh không mong đợi ở tất cả mọi phụ nữ đang mong muốn có con nhưng đôi khi TNTC là khó tránh và phải chấp nhận, nhưng còn ở các chị em khác chưa muốn có con, các chị em có thể nên ngừa thai, và đặc biệt là phòng tránh TNTC bằng thuốc ngừa thai, dùng bao cao su, không nên nạo phá thai một cách bừa bãi vì đó là một trong những nguyên nhân thường gặp dẫn đến vô sinh và TNTC sau này.

Khi nghi ngờ TNTC, người bệnh cần phải nhập viện, tuân theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ, không được tự động bỏ về để cùng với bác sĩ chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.